<<Όχι, δεν είμαστε έτσι μαθημένοι. Δεν είμαστε κουρελήδες, μήτε ζητιάνοι. Έχουμε πλούτο ψυχής εμείς, μάτια μου και αρχοντιά προγονική. Και τούτο δεν πεθαίνει, ούτε ξεριζώνεται. Φτάνει σας λέω, να έχουμε πίστη κι υπομονή. Υπομονή. Και που θα πάει, θα’ρθει η ώρα και θα πληρώσουν οι κακούργοι, όλοι αυτοί οι δολοφόνοι, οι προδότες. Ο πέλεκυς του Θεού θα πέσει πάνω στα κεφάλια τους και θα τους συντρίψει. Η κατάρα μας θα τους κάψει.>>
Ένα ιστορικό και άκρως συγκινητικό βιβλίο που μας ταξιδεύει στη γη της Ιωνίας και συγκεκριμένα στα παραδεισένια Αλάτσατα, τότε που το ελληνικό στοιχείο διέπρεπε κάτω από τη σκιά του Τούρκου δυνάστη αλλά και στην Ελλάδα που προσπάθησαν να ριζώσουν μετά τη Μικρασιατική καταστροφή μέχρι να τους αποδεκατίσει ο πόλεμος του 40-41.
Είναι ένα μυθιστόρημα με ιστορικό υπόβαθρο και δυνατά συναισθήματα που μέσα από τη περιγραφή ενός οικογενειακού ιστορικού συνθέτουν το πορτρέτο της τραγωδίας που έζησε ένας ολόκληρος λαός αλλά κι ένα πορτρέτο με τα ήθη και τα έθιμα του Ελληνισμού της Ιωνίας,τα οποία τα μετέφεραν και στη καινούργια πατρίδα τους.
Στα Αλάτσατα της Μικράς Ασίας το 1914, η οικογένεια του Στρατή Γιαννίδη, βυθισμένη στη γλυκιά γαλήνη της καθημερινότητας, απολαμβάνει τις χαρές της ζωής που απλόχερα η ζωή στη γη της Ιωνίας προσέφερε. Μέσα από τα μάτια τους βλέπουμε και εμείς οι αναγνώστες την ευλογημένη ομορφιά αυτού του τόπου.Ζούνε μια ζωή γλυκιά χωρίς να περνάει από το μυαλό τους η τραγωδία που σιμώνει. Χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι η μοίρα έχει άλλα σχέδια. Χτυπημένοι από τα γεγονότα της Μικρασιατικής Καταστροφής, η Κατερνώ, ο Στρατής, η Χρυσή, η Αννέτα, ο Λάμπρος και ο Νικήτας θα βρεθούν στο μάτι του κυκλώνα και θα γίνουν μάρτυρες της ανθρώπινης θηριωδίας.
Θα ξεκινήσει ένα ταξίδι ζωής. Για κάποιους στην Ελλάδα, για κάποιους και στην Αμερική. Όλοι όσοι επέζησαν θα προσπαθήσουν να κάνουν μια νέα αρχή. Για όλους όμως η χαμένη πατρίδα θα είναι μέσα στη καρδιά τους και η ελπίδα να βρουν τους χαμένους αγαπημένους δεν θα σβήσει μέχρι τη τελευταία στιγμή της ζωής τους.
<<Ξημέρωνε, λέει, και από το παράθυρο έβλεπα τον ήλιο να ψηλώνει στον ουρανό και στάθηκα ξαφνιασμένη. Ήταν ένας ήλιος μισός, κουτσουρεμένος και φώτιζε μόνο τη μια μεριά του χωριού. Η άλλη ήταν θεοσκότεινη. Στεναχωρήθηκα. Βγήκα έξω στους δρόμους και άρχισα να γυρεύω τον άλλο μισό ήλιο, να τον ενώσω με εκείνον που ψήλωνε, για να φωτιστεί ο κόσμος. Έτρεχα από’δω και από κει, τον έψαχνα παντού. Στα κοτέτσια,στα πλυσταριά, στα κοιμισμένα ακόμα χωράφια και στους κήπους,σήκωνα μέχρι και τα πεσμένα φύλλα από το χώμα, παραμέριζα τα πυκνά αγριόχορτα, τίποτα. Όλα άδικα.>>
Μέσα από τη πορεία των πρωταγωνιστών και όχι μόνο, λαμβάνουμε γνώση για τα ιστορικά γεγονότα που συγκλόνισαν τον 20ο αιώνα και τη χώρα μας ειδικότερα, όπως η Μικρασιατική Καταστροφή, ο Πόλεμος το 40-41, η Εαρινή Επίθεση στις 9/3/41 και ποιες ήταν οι συνέπειες τόσο για το κόσμο γενικά όσο και για τους πρωταγωνιστές και τις οικογένειες τους.
Η επανάσταση, που σκοπό είχε την αναδιοργάνωση του κράτους και την ανατροπή του βασιλιά, πέτυχε. Ανάμεσα στους δώδεκα χιλιάδες περίπου στρατιώτες που θα παρήλαυναν στις 25 Σεπτέμβρη στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας,θα ήταν κι εκείνος μαζί με το Νικήτα. Ο κόσμος είχε ανάγκη να τους δει, να τους ζητωκραυγάσει. Αυτούς, τους ματωμένους στρατιώτες των Ελλήνων, τους ήρωες. Και όσοι από τους χιλιάδες δύσμοιρους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας είχαν το ψυχικό σθένος να ζητωκραυγάσουν και να υψώσουν τα χέρια θα χειροκροτούσαν με άφατη συγκίνηση τους αγωνιστές της λευτεριάς.
Η συγγραφέας με την απλή, λιτή, δομημένη και απίστευτα λυρική γραφή της, καθ’ όλη τη διάρκεια του μυθιστορήματος, μας μαγεύει, μας ταξιδεύει σε πραγματικό χρόνο, τόσα χρόνια πίσω. Γινόμαστε πρωταγωνιστές. Ζούμε τη κάθε στιγμή σε αυτό το ταξίδι σχέσεων, συναισθημάτων, εικόνων. Ζούμε την απόλυτη απελπισία, την αγωνία επιβίωσης, το μαράζι να μη ξέρεις αν οι δικοί σου άνθρωποι ζουν, την ελπίδα της επανασύνδεσης ίσως κάποια μέρα, τον έρωτα που γεννιέται ανάμεσα στους νέους ανθρώπους, τη φιλία, την αλληλεγγύη και τόσα άλλα… Βλέπουμε ξεκάθαρα από τη μια να δοκιμάζονται οι ανθρώπινες αξίες και αντοχές και από την άλλη την ελπίδα που γεννιέται μέσα από τις στάχτες και δίνει δύναμη να συνεχιστεί η ζωή.
Η συγκίνηση την έκανε να χλομιάσει. Μέσα υπήρχαν λίγα αυγά ζωγραφισμένα με ήλιους, πολύχρωμες πεταλούδες και ανοιξιάτικα αγριολούλουδα. Ήταν τα ίδια με εκείνα που είχε ζωγραφίσει ένα ηλιόλουστο απομεσήμερο Μεγάλης Πέμπτης στην κουζίνα του σπιτιού τους στ’ Αλάτσατα.
Ο αφηγηματικός λόγος είναι μεστός και οικείος. Η συγγραφέας περιγράφει χαρακτήρες, καταστάσεις, γεγονότα και τοπία με τρόπο ολοκληρωμένο, όχι υπερφίαλο, τόσο όσο πρέπει για να σε ταξιδέψει και να σε κάνει να μεταφερθείς στην εκάστοτε εποχή και στιγμή. Εστιάζει πάνω στα πρόσωπα τα οποία περιγράφει την εκάστοτε στιγμή με τρόπο που δεν μπορείς παρά να ταυτιστείς μαζί τους. Αρκετοί εσωτερικοί μονόλογοι που δίνουν ένταση στο ανάγνωσμα αλλά και διάλογοι μεταξύ των ηρώων, πρωταγωνιστών και μη που σε κάνουν ως αναγνώστη να μη βαρεθείς σε κανένα σημείο. Έντονο, συγκινητικό, καταιγιστικό, κοινωνικό, ιστορικό, ανθρώπινο, ένα βιβλίο που σε καμία περίπτωση δεν θα έπρεπε να αφήσετε αδιάβαστο.
Η επιστροφή έχει πολλές μορφές…
Το βιβλίο της Ειρήνης Νικολάκη-Καλαμάρη «Η Επιστροφή» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.
Book Tales 