Υπάρχουν συγγραφείς που αρέσκονται να διαβάζουν και να μαθαίνουν πολύ καλά ένα συγκεκριμένο λογοτεχνικό είδος και με αυτό καταπιάνονται όλη τους τη ζωή. Υπάρχουν όμως και συγγραφείς με ανοιχτά μάτια, χωρίς παρωπίδες, που θα διαβάσουν και θα γράψουν ό,τι τους κάνει κέφι την εκάστοτε χρονική στιγμή. Η Κλαίρη Θεοδώρου ανήκει ξεκάθαρα στη δεύτερη περίπτωση.
Υπάρχουν συγγραφείς που γράφουν ένα βιβλίο διεκπεραιωτικά, απλά και μόνο γιατί πρέπει να παραδώσουν τόσο στον εκδοτικό τους οίκο όσο και στους αναγνώστες τους ένα νέο πόνημα και συνήθως δεν θα ιδρώσουν ιδιαίτερα, δεν θα ψάξουν σε βάθος αν αυτά που γράφουν ισχύουν ή μπορούν να ισχύσουν. Υπάρχουν όμως και συγγραφείς που θα κοπιάσουν, θα ξενυχτήσουν για να βρουν τις απαραίτητες και σωστές πληροφορίες, ενώ δεν θα διστάσουν στιγμή να βάλουν βαθιά το μαχαίρι στο κόκκαλο μέχρι να βρουν το μεδούλι του. Η Κλαίρη Θεοδώρου ανήκει ξεκάθαρα και πάλι στη δεύτερη κατηγορία συγγραφέων.
Στις Άλικες Σιωπές κάνουμε ένα ταξίδι στη βόρεια Ελλάδα από την περίοδο του μεσοπολέμου μέχρι και λίγο μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Διαβάζουμε και ζούμε όλες τις εξελίξεις που στιγμάτισαν, πόνεσαν, μάτωσαν και εν τέλει ξεκλήρισαν ολόκληρες οικογένειες τόσο με τον εμφύλιο πόλεμο που είχε ξεσπάσει λίγο μετά τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου μεταξύ δεξιών και αριστερών ή αν προτιμάτε μεταξύ βασιλικών και κομμουνιστών. Διαβάζουμε επίσης για την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου και όλα τα στάδιά του όταν δεν είχαμε να αντιμετωπίσουμε μόνο τους εισβολείς από την Ιταλία και τη Γερμανία, αλλά και το μεταξύ μας μίσος, μίσος που συνεχίστηκε και μετά την λήξη του πολέμου.
Η αλήθεια είναι πως δίσταζα πολύ να διαβάσω ένα βιβλίο που αναφέρεται σε αυτές τις ομολογουμένως δύσκολες περιόδους. Οι λόγοι πολλοί. Αφενός όταν κάποιος δεν είναι ιστορικός δεν είναι καθόλου εύκολο να ψάξει και να αποδώσει όλες τις εκφάνσεις των γεγονότων μιας περιόδου κι αφετέρου είναι ακόμα πιο δύσκολο να κρατηθούν οι ιστορικές, κοινωνικές, μα προπάντων οι πολιτικές ισορροπίες όταν το ζουμί της όλης υπόθεσης και του αλληλοσκοτωμού ήταν τα πολιτικά πιστεύω των ανθρώπων εκείνης της εποχής. Το ευτύχημα είναι ότι η Κλαίρη Θεοδώρου κόπιασε, έψαξε, εντόπισε και χρησιμοποίησε με χειρουργική ακρίβεια τις ιστορικές πηγές κρατώντας καθόλη τη διάρκεια του βιβλίου μια αξιοθαύμαστη ισορροπία μεταξύ των δύο αντίπαλων ιδεολογιών και των υποστηρικτών αυτών. Είχα πολλά χρόνια να διαβάσω ιστορικό μυθιστόρημα που να είναι και ακριβές ως προς τα γεγονότα -όχι την υπόλοιπη μυθοπλασία των φανταστικών ηρώων που εμπεριέχεται μιας και μιλάμε για λογοτεχνία κι όχι για διδακτικό εγχειρίδιο- και να μπορεί να μου κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον από την πρώτη μέχρι και την τελευταία σελίδα.
Έτσι μέσα στις 440 σελίδες των Άλικων σιωπών θα συναντήσουμε και θα γνωρίσουμε τους μυθιστορηματικούς ήρωες -την Ηλέκτρα και τον Δημήτρη, την Αναστασία και τον Χαρίλαο, την Αλκμήνη και τον Θανάση, τον Τάσο και τον Ορέστη και τον Ισίδωρο- στα μέσα της δεκαετίας του 1930 στη Θεσσαλονίκη όντας ακόμα παιδιά και νέοι, θα τους δούμε να βασανίζονται, να αντιστέκονται, να λυγίζουν στον σωματικό πόνο των βασανιστηρίων, αλλά ποτέ να μην παρεκκλίνουν από τις πεποιθήσεις τους καθώς κι από όσα και όσους αγαπούν. Θα μάθουμε για τα βασανιστήρια που υφίσταντο οι αντιφρονούντες με εξαιρετικά σκληρές, αλλά άκρως ρεαλιστικές, περιγραφές που δεν έχουν διογκωθεί ούτε στο ελάχιστο για να εντυπωσιάσουν τους αναγνώστες. Θα ζήσουμε την φυγή, το αντάρτικο στα βουνά κατά τον Β’ Παγκόσμιο, το παιδομάζωμα και πολλά άλλα.
Το βιβλίο της Κλαίρης Θεοδώρου είναι ίσως το πιο άρτιο βιβλίο της από όσα έχουν κυκλοφορήσει μέχρι στιγμής (υπολείπεται μόνο η συνέχεια από τις Άλικες σιωπές με τίτλο Οι κόρες της βασίλισσας). Λόγος μεστός, δηκτικός, αλλά και τρυφερός όπου πρέπει. Λόγος σκληρός όπου χρειάζεται. Λόγος γεμάτος αλήθειες, ισορροπίες, που αντικατοπτρίζει με άψογο τρόπο τις αλήθειες και τα ψέματα, τις συμβάσεις και τις αντιδράσεις τόσο της εποχής όσο και των ηρώων της μυθοπλασίας. Οι εικόνες που μας μεταφέρει είναι γεμάτες εικόνες, οπτικές και οσφρητικές. Κι αν μια οπτική εικόνα είναι εύκολο να μεταφερθεί με οποιοδήποτε σχεδόν μυθιστόρημα, οι οσφρητικές εικόνες, αυτές που θα φέρουν στο μυαλό, αλλά και στη μύτη του αναγνώστη τόσο το άρωμα της θάλασσας όσο και το άρωμα του εφηβικού ενθουσιασμού του πρώτου φιλιού` της μωρουδιακής αγκαλιάς, αλλά και το άρωμα του φόβου` των σωματικών υγρών που προκύπτουν τόσο από τις κακουχίες όσο και από τα βασανιστήρια` το άρωμα της φτώχειας και των άθλιων συνθηκών διαβίωσης κι επιβίωσης` το άρωμα του τσιγάρου` τη δυσοσμία της εκδίκησης και του μίσους.
Η Λένα Μαντά στο εξώφυλλο του βιβλίο έχει γράψει «ένα μυθιστόρημα-κόσμημα». Εγώ θα πω ότι είναι ένα μυθιστόρημα που δεν πρέπει να λείπει από κανένα σπίτι, ένα μυθιστόρημα που σκιαγραφεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη χειρότερη περίοδο της ιστορίας της νεότερης Ελλάδας, χωρίς να γέρνει η πλάστιγγα της αφήγησης ούτε από τη μία πλευρά ούτε από την άλλη, δίνοντας ταυτόχρονα και μια εξαιρετική μυθιστορηματική υπόθεση, αυτή του Δημήτρη και της Ηλέκτρας.
Οι Άλικες Σιωπές είναι ένα βιβλίο που από εδώ και στο εξής θα το προτείνω σε όλους και σίγουρα με κάθε ευκαιρία θα το δωρίζω σε φίλους και συναδέλφους. Ένα βιβλίο που θα θυμάμαι για πολύ καιρό, αν όχι για πάντα. Γιατί κάποιες σιωπές είναι εξαιρετικά φλύαρες! Γιατί κάποιες σιωπές είναι βαμμένες με αίμα, κόκκινες! Γιατί κάποιες σιωπές έχουν άρωμα, όνομα, επίθετο, αγάπη, μίσος, ελπίδα και απελπισία! Γιατί κάποιες σιωπές είναι για να σπάνε!
Το βιβλίο Άλικες Σιωπές της Κλαίρης Θεοδώρου κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ψυχογιός σε όλα τα βιβλιοπωλεία.
Book Tales 