«ΧΟΡΕΥΟΥΝ ΟΙ ΕΛΕΦΑΝΤΕΣ° το σκίτσο έδειχνε παντοδύναμους προέδρους, ακλόνητους πρωθυπουργούς, χρηματιστές και κερδοσκόπους, όλους με προβοσκίδες, έτσι διέταξε ο διευθυντής τον εικονογράφο με το πενάκι° με προβοσκίδες να τους κάνεις, είπε, και πόδια χοντρά σαν τον κορμό του φοίνικα, πρόσεξε όμως να διακρίνεται ποιο είναι ποιος° χοροπηδούσανε στο σκίτσο τα παχύδερμα, η χώρα από κάτω, σηκωνόταν κουρνιαχτός, μυρμήγκια οι πολίτες στις πατούσες τους, εκεί δεν διακρίνονταν τα πρόσωπα, πατημένα μυρμήγκια…»
«Χορεύουν οι ελέφαντες και την πληρώνουν τα μυρμήγκια» λέει η γνωστή παροιμία και η Σοφία Νικολαΐδου αποδεικνύει με το ομότιτλο βιβλίο της ότι ακόμα και σήμερα τίποτα δεν έχει αλλάξει. Το παρελθόν δεν έχει αφεθεί πίσω και οι άνθρωποι του δεν έχουν μάθει από τα λάθη τους. Δεν έχουν διδαχθεί από αυτά προκειμένου να γίνουν καλύτεροι. Αντίθετα τα επαναλαμβάνουν και μάλιστα με τον χειρότερο τρόπο. Μια χώρα όπου η σιωπή μεταβιβάζεται όπως το γενετικό υλικό. Αυτή είναι η Ελλάδα. Με τους πολιτικούς της που στερούνται τσαγανό αλλά όχι πονηρίας και με τις μεγάλες δυνάμεις που μας επιβάλλονται με όλες τους τις δυνάμεις.
Χορεύουν οι ελέφαντες λοιπόν; Αν χορεύουν λέει. Όχι με χάρη όμως αλλά με μια μανία καταστροφική ώστε να προλάβουν να ποδοπατήσουν όποιον βρεθεί κάτω από τις πατούσες τους. Να τους λιώσουν όπως εκείνα τα μικροσκοπικά μυρμήγκια που ζουν κάτω από τη σκιά τους. Μεταφορική η έννοια της φράσης και η συγγραφέας την χρησιμοποιεί σοφά και μας κατακεραυνώνει με την πένα της. Ωωω εσείς μικροί και άμυαλοι πολίτες που τραβάτε τα πάνδεινα από αυτούς που σας κυβερνούν.
Η ιστορία γυρνάει πενήντα χρόνια πίσω και ανακατεύεται με το σήμερα. Τότε εν μέσω εμφυλίου δολοφονείται ένας αμερικανός δημοσιογράφος. Σήμερα, την εποχή της οικονομικής κρίσης, ένα δεκαεπτάχρονο παλικάρι αρνείται να δώσει πανελλήνιες. Τότε φυλακίστηκε ένας αθώος μετά από παρέμβαση ξένων διπλωματών. Σήμερα ένας καθηγητής αναθέτει στον δεκαεπτάχρονο να ερευνήσει εκείνη την υπόθεση. Τότε η υπόθεση έκλεισε. Οι αρμόδιοι ένειψαν τας χείρας των. Σήμερα η υπόθεση ανοίγει ξανά. Οι ενήλικες θα διδαχτούν από ένα παιδί;
Η υπόθεση δολοφονίας του αμερικανού δημοσιογράφου Πολκ επανέρχεται στο προσκήνιο μέσα από την πένα της Σοφίας Νικολαΐδου. Αλλά μην περιμένουν οι αναγνώστες ότι θα διαβάσουν λεπτομέρειες της δολοφονίας ή ένα ιστορικό της. Η συγγραφέας επικεντρώνεται κυρίως στα γεγονότα που έλαβαν χώρα μετά από το φονικό. Στοχεύει να δείξει στους αναγνώστες γιατί κατηγορήθηκε ένας αθώος άνθρωπος, τι αποφάσισαν οι άλλοι για εκείνον χωρίς αυτόν (σας θυμίζει μήπως τα λόγια ενός τραγουδιού του Βασίλη Παπακωνσταντίνου; Ναι, φυσικά. Το «Φοβάμαι όλα αυτά που θα γίνουν για εμένα χωρίς εμένα»). Ο εμφύλιος δεν συγχωρεί. Καταδικάζει και μαστιγώνει μόνο. Επιβάλλει την ενοχή. Ξεκληρίζει οικογένειες.
Και στο σήμερα όπου όλα καταρρέουν. Όπου οι νέοι αναρωτιούνται ποιο θα είναι το μέλλον τους; Αξίζει ρε παιδί μου να δώσουν πανελλήνιες; Ή θα μείνουν με το πτυχίο στον τοίχο παλεύοντας να επιβιώσουν με ότι τους κάτσει που θα πληρώνει ούτε καν ένα χαρτζιλίκι; Τελικά αξίζει το άγχος, το ξενύχτι και το καρδιοχτύπι; Σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που μπάζει από παντού νερά και που στην τελική δεν προσφέρει και κάτι αξιόλογο ένας έφηβος δικαιούται να αντιστέκεται ή πρέπει να τετραγωνίσει το μυαλό του για να ταιριάζει με τους υπόλοιπους; Να μην παρεκκλίνει, να μην θεωρηθεί ελαττωματικό προϊόν. Και εκεί έρχεται ο ανατρεπτικός καθηγητής – πάντα θα υπάρχει ένας τέτοιος, αναζητήστε τον παιδιά – που θα ταράξει τα νερά του μικρού μαθητή και θα του φέρει τούμπα την καθημερινότητα του.
Για να του υπενθυμίσει ότι όλα γίνονται για να σωθεί η χώρα. Μόνο αυτό ενδιαφέρει τους κυβερνώντες για να μην τους χώνονται οι έξω απ’ εδώ. Θα ανακαλύψει ότι πενήντα χρόνια μασάμε την ίδια καραμέλα, ότι μας δέρνει η ίδια ηλιθιότητα. Ότι βρίσκονται στην εξουσία άνθρωποι που είναι διαρκώς πρόθυμοι να θυσιάσουν τους άλλους. Κοινώς να σώσουμε τον κώλο μας. Τι; Ενοχλεί η έκφραση; Δυστυχώς αυτοί ήμασταν, είμαστε και θα είμαστε. Μπορεί τότε, πριν πενήντα χρόνια ντε, οι δικηγόροι να έσωσαν έναν άνθρωπο από το εκτελεστικό απόσπασμα αλλά στην ουσία καταδίκασαν τα όνειρα ενός αθώου που δεν δικαιώθηκε ποτέ. Γλιτώνει κανείς τη φυλακή μωρέ με παράνομες ομολογίες, με αναληθή στοιχεία που προσβάλουν τη νοημοσύνη όλων και περισσότερο των νομικών; Αλλά βέβαια οι τελευταίοι τη δουλειά τους έκαναν. Αλλά οι καλές προθέσεις βλέπεις δεν ωφελούν, οι πράξεις είναι αυτές που μετράνε περισσότερο.
Αυτό το να σώσουμε τη χώρα ξέρεις που μου κάθεται; Να εδώ στο λαιμό και με τσιμπάει. Και δεν λέει να κατέβει όμως. Έχει κάτσει για τα καλά και με πνίγει, μου ρουφάει τον αέρα. Έχουμε πιάσει πάτο, το έχουμε καταλάβει, το έχουμε βιώσει στο πετσί μας. Σταματήστε πια να μας γανώνετε τον εγκέφαλο με τις ίδιες παπαριές. Ουπς πιπέρι στο στόμα. «Μα πως εκφράζεστε έτσι;». Να σας πω και κάτι άλλο; Μην βάζετε τις ιδέες πάνω από τις ζωές και τη χώρα πάνω από τους ανθρώπους. (Καλό αυτό! Να το λέω γενικότερα). Και να σας πω γιατί; Δεν λύνονται έτσι τα προβλήματα. Αντίθετα διαιωνίζονται… Και μετά αναρωτιόμαστε γιατί η ιστορία κάνει κύκλους…
Μακάρι το παρελθόν να δίδασκε και τα γεγονότα να είχαν replay, fast forward και rewind. Ωραία δεν θα ήταν; Να επενεξετάζαμε τι πήγε στραβά. Που σφάλαμε μπας και το διορθώσουμε. Αλλά τα λάθη του παρελθόντος ξεχνιούνται και δυστυχώς επαναλαμβάνονται στο μέλλον. Και να σου πω γιατί; Διακυβεύονται πολλά. Τι; Χρήματα, επιρροή και συμφέροντα. Ναι, ναι όπως το ακούς. Και η κοινή γνώμη ξεχνάει το ξέρεις; Γιατί η ανοχή δεν είναι έγκλημα και δεν επισύρει ποινή. Γιατί ο κόσμος υποκύπτει στην κοινή λογική. Γιατί, γιατί, γιατί…. Τι το ψάχνεις; Τι το παιδεύεις; Άκρη δεν θα βρεις. Όχι όταν το δίκιο κερδίζεται και χάνεται μόνο στις εντυπώσεις. Για αυτό να ξέρεις φίλε μου ότι οι λέξεις έχουν σημασία μόνο όταν γράφονται…
Το βιβλίο της Σοφία Νικολαΐδου «Χορεύουν οι ελέφαντες» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
Book Tales 